دال بتنی

اسلب بتنی، سنگدال پیش ساخته، انواع دال بتنی، دال بتنی مسلح، دال پیش تنیده، دال یک طرفه، دال دوطرفه، دال وافل

هر آنچه باید در مورد سنگدال بتنی و دال بتنی بدانیم؛

سنگدال بتنی و دال بتنی یکی از انواع قطعات بتنی است که در سقف و کف یک ساختمان و یا سازه به عنوان درپوش، سقف، فونداسیون و غیره به کار می رود. دال بتنی به صورت پیش ساخته یا درجا تولید می شود که هر یک دارای کاربری مخصوص به خود است، همچنین ابزار و روش های تولید مخصوص به خود را نیاز دارد. استفاده از دال بتنی باعث کاهش هزینه و همزمان مقاوم سازی بنا می شود. از این رو در طول زمان معایب آن شناسایی و انواع جدید آن به تولید رسیده است. در ادامه مقاله با تعریف دال بتنی و انواع آن آشنا خواهیم شد.

یکی از نیازهای اولیه بشر داشتن مسکن مطمئن می باشد و همواره برای دستیابی به آن در حال تلاش و نوآوری بوده است است. همانطور که میدانید سقف ساختمان وظیفه انتقال نیروها و بارهای وارده را به سازه های عمودی مثل دیوار و ستون دارد. از آنجا که سقف و کف ساختمان ها فاکتور مهمی در قیمت تمام شده و نیز استحکام ساختمان محسوب می شود طراحان ساختمان همواره به دنبال سیستم ها و مصالح جدیدی هستند که از نظر اقتصادی و ساختاری برتری بیشتری نسبت به نمونه های قبلی داشته باشد. سیستم هایی که با صرفه جویی در مصرف مصالح، حدالمقدور حذف قالب بندی، کاهش وزن کلی سازه، روش های تولید آسان تر و کیفیت اجرایی بیشتر توام باشد.

سنگدال بتنی و دال بتنی چیست

دال بتنی، اسلب بتنی، سنگدال بتنی، سقف دال بتنی

دال در فرانسوی (Dalle) و اسلب در انگلیسی (Slab) به سازه ای گفته می شود، که نسبت ضخامت به دو بعد طول و عرض آن بسیار کمتر باشد. اگر دال از جنس بتن باشد به آن اسلب بتنی Concrete Slab می گویند. همچنین از نام های دیگر دال بتنی ، سنگدال و سقف دال بتنی می باشد. دال بتنی انواع مختلفی دارد که با توجه به طرح معماری، طول دهانه ، نوع سازه و جنبه های زیبایی انتخاب می گردد. دال علاوه بر تحمل نیروهای عمود، یک کفپوش محکم و صلب است که بارهای وارده را به اعضای باربر جانبی منتقل می کند.

از مزایای سقف دال بتنی می توان به صرفه جویی در مصرف سیمان، سنگدانه، آب و فولاد اشاره کرد. همچنین سقف دال بتنی عملکرد خوبی در برابر زمین لرزه و آتش دارد و باعث بالا رفتن عمر مفید ساختمان می شود. دال بتنی مقاومت خمشی و برشی خوبی دارد ولی اگر بخواهیم معایب آن را بر شمریم می توانیم بگوییم که بتن در برابر نیروی کششی عملکرد مناسبی ندارد. خبر خوب این است که می توان با استفاده از مصالح و روش های تولید متفاوت مقاومت کششی خوبی به بتن بخشید.

نام و اسامی دیگر سنگدال بتنی

سنگدال بتنی به عنوان یکی از مهم ترین سازه های بتنی پیش ساخته، در میان تولید کنندگان ، مشتریان و مهندسین صنعت ساختمان و عمران با نام های مختلفی شناخته می شود که باعث سردرگمی بسیاری از افراد شده است. با توجه به این سردرگمی لیستی از اسامی شناخته شده این محصول را برای شما عزیزان فراهم کردیم.

• سنگدال بتنی
• دال بتنی
• دال تخت
• اسلب بتنی
• دال پیش ساخته
• سنگدال پیش ساخته

انواع دال بتنی بر اساس نحوه تولید

دال بتنی از نظر نحوه تولید به دو دسته کلی پیش ساخته و درجا تقسیم می شود. دال بتنی درجا به آن دسته از دال بتنی گفته می شود که در هنگام ساخت و ساز در محل مورد نظر ساخته می شود و معمولا ابعاد آن وسیع تر است. دال بتنی پیش ساخته در کارخانه و تحت نظارت کارشناسان تولید و سپس به محل مورد نظر منتقل می شود. البته گاهی دال خارج از کارخانه و تحت شرایط کارگاهی ساخته می شود و سپس به محل ساخت و ساز منتقل می شود و در این صورت نیز در دسته دال بتنی پیش ساخته قرار می گیرد. بزرگترین مزیت دال بتنی پیش ساخته نسبت به دال بتنی درجا افزایش بهره وری و کنترل بهتر کیفیت آن است همچنین از نوع پیش ساخته دال می توان برای دهانه هایی تا 15 متر استفاده کرد. هزینه دال های بتنی پیش ساخته نسبت به هزینه دال بتنی درجا 24 درصد کمتر است.

بتن مسلح و آرمه چیست | Reinforced Concrete Slab

گفتیم که بتن مقاومت کششی خوبی ندارد و در برابر نیروهای زیاد وارده دچار لنگر شده و خرد می شود. برای حل این مشکل بتن را توسط مصالح دیگری تقویت کرده و به آن بتن مسلح یا بتن آرمه می گویند. این مصالح می توانند میلگردهای تقویتی، صفحات فلزی، الیاف تقویتی یا شبکه های توری تقویتی باشند. این مصالح که در ترکیب با بتن باعث بالا رفتن عمر مفید ساختمان می شوند به دلایل زیر برای ترکیب با بتن مناسبند:

• مقاومت بالا
• کرنش کششی زیاد
• پیوستگی مناسب با بتن
• سازگاری با حرارت زیاد
• ماندگاری بالا در محیط بتن

در واقع بتن نیروهای کششی را به مصالح تقویت کننده منتقل می کند و این مصالح اصطلاحا از پکیده شدن بتن جلوگیری می کنند. مصالح تقویت کننده طی عملیات آرماتور بندی توسط جوشکاری سرد یا بست فلزی با نظم خاصی کنار هم چیده می شوند. به شبکه ایجاد آرماتور می گویند این شبکه همانند اسکلتی درون خمیر بتن عمل می کنند و استحکام لازم را به بدنه ساختمان می بخشد و باعث می شود به مرور زمان ساختمان انحرافی نسبت به حالت ابتدایی خود نداشته باشد. دلیل استفاده نکردن از جوشکاری گرم برای اتصال آرماتورها به هم این است که شبکه آرماتوری انعطاف کافی را نخواهد داشت و در اثر کشش از هم فرو می پاشد اما می توان از روش جوشکاری پنوماتیکی جهت اتصال میلگردها استفاده کرد که این کار به آرماتوربندی سرعت زیادی می بخشد.

نحوه قرارگیری میلگردهای فولادی در کنار می تواند به صورت چندین میلگرد ساده و راست بر روی یکدیگر باشد و یا به صورت میله های درهم تنیده و خمیده که در فونداسیون یا ستونها استفاده می شود باشد. معمولا برای بستن آرماتورها به یکدیگر با توجه به شرایط می توان از گره های ساده، طبیعی، لغزان و اصطکاکی استفاده کرد. اگرچه استفاده از بتن غیر مسلح به دلیل تردی و مقاومت کششی کم رو به منسوخ شدن است اما هنوز هم از آنها در سازه های وزنی استفاده می گردد. بتن مسلح خود به دو نوع دال بتن معمولی و دال بتن پیش تنیده تقسیم می شود که در ادامه مقاله با هر یک از آنها به تفصیل آشنا خواهیم شد:

دال بتنی مسلح تنیده نشده چیست | Unstressed Concrete Slab

دال بتنی مسلح معمولی، سنگدال مسلح، سنگدال ترافیکی

در اواسط سده 1800 میلادی با کشف فولاد ایده اضافه شدن فولاد به بتن برای بالا بردن مقاومت کششی آن مطرح شد و استفاده از آن به سرعت گسترش یافت. در آن زمان از بتن مسلح در ساختمان ها، بندرگاه ها پل ها، تونل ها و .. استفاده می شد. امروزه برای ساخت بتن مسلح معمولی ابتدا در قالب های مخصوص، آرماتور بندی صورت می گیرد سپس خمیر بتن درون قالب ریخته می شود و پس از اینکه به استحکام مناسب رسید قطعه بتنی مسلح را از قالب جدا کرده و به محل ساخت و ساز انتقال می دهند. آرماتور بندی با مصالح گوناگونی انجام می گردد و میتوان با انواع میلگردها یا استرندها صورت گیرد. در صورتی که آرماتور بندی با استرند انجام شود مقاومت دال بتنی بیشتر خواهد شد. یکی دیگر از اقداماتی که جهت بالابردن مقاومت دال بتنی صورت می گیرد اضافه کردن ردیف های آرماتور است که مستلزم اضافه شدن ضخامت دال بتنی است. بر این اساس دال بتنی به انواع تک شبکه و دو شبکه تقسیم می شود:

دال بتنی مسلح یا سنگدال ترافیک سنگین تک شبکه

ضخامت دال بتنی بر اساس بار زنده و مرده روی آناز 10 تا 60 سانتی متر متغیر است. اگر ضخامت دال بتنی 10 سانتی متر باشد تنها یک ردیف شبکه آرماتوری درون آن قرار می گیرد و به آن سنگدال ترافیکی تک شبکه می گویند. اندازه چشمه میلگردها (فاصله بین آرماتورها) به صورت پیش فرض 15 سانتی متر در نظر گرفته می شود اما اگر بخواهیم کمی به مقاومت دال بتنی بیافزاییم می توانیم اندازه چشمه میلگردها را کمتر کنیم. سنگدال ترافیکی تک شبکه که شبکه آرماتوری آن از جنس استرند باشد می تواند وزنی برابر وزن خاور را تحمل کند. ابعاد محبوب سنگدال ترافیکی تک شبکه به شرح زیر است:

• سنگدال بتنی ترافیکی 10*50*60
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*50*80
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*50*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*50*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*60
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*80
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 20*50*60
• سنگدال بتنی ترافیکی 20*50*80
• سنگدال بتنی ترافیکی 20*50*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 20*50*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 20*50*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 20*50*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*60*60
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*60*80
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*60*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*60
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*80
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 10*60*100

دال بتنی مسلح یا سنگدال ترافیک فوق سنگین دو شبکه

اگر ضخامت دال بتنی 15 سانتی متر باشد می توان بر اساس میزان ترافیک عبوری از روی آن یک یا دو ردیف شبکه آرماتوری در آن کار گذاشت. اما اگر ضخامت دال بتنی 20 سانتی متر یا بیشتر باشد قطعا نیازمند دو ردیف شبکه آرماتوری است. به چنین دال بتنی ، سنگدال ترافیکی دو شبکه می گویند. مقاومت سنگدال دو شبکه در برابر وزن بسیار بیشتر از سنگدال تک شبکه است و می تواند وزن تریلی را تحمل کند. چنانچه نیاز باشد مقاومت دال بتنی را بیشتر کنیم می توانیم از ترفند کوچکتر کردن چشمه ها نیز استفاده کنیم. پر سفارش ترین ابعاد سنگدال ترافیکی دو شبکه به شرح زیر می باشد:

• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*50*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*200
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*100
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*120
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*150
• سنگدال بتنی ترافیکی 15*60*200

دال بتنی پیش تنیده چیست | Pre-Stressed Concrete Slab

سنگدال پیش تنیده، اسلب بتنی پیش تنیده

اگرچه دال بتنی مسلح معمولی دارای مقاومت بسیار بالایی نسبت به دال بتنی غیر مسلح است اما این مقاومت محدودیت دارد و به دلیل اینکه بتن دارای مقاومت کششی کمی است وقتی بار زنده و مرده روی دال بتنی از حد خاصی بیشتر شود دچار ترک خوردگی خواهد شد.

در اوایل سده 1900 میلادی توسط یوجین فریسینه، پدر علم پیش تنیدگی، ایده کشیدن میلگردهای درون بتن مسلح جهت ایجاد تنشی فشاری بر روی بتن اجرا شد. به منظور ایجاد بتن پیش تنیده میلگردهای درون بتن را با مکانیزم های مختلف می کشند و وقتی بتن به استحکام لازم رسید میلگردها را رها می کنند. در این لحظه میلگرد های رها شده که قبلا دچار کشیدگی شده بودند جمع می شوند و فشاری دائمی را به بتن وارد می کنند. این امر سبب بالاتر رفتن مقاومت کششی بتن می شود.

کاربرد فولاد در پیش تنیدگی دال بتنی

عناصر به کار رفته در فرآیند پیش تنیده که کشیده می شوند عموما از جنس فولاد و به صورت میلگرد، مفتول یا تاندون هستند. گاه این مفتول ها و تاندون ها به صورت دسته ای کنار یکدیگر قرار می گیرند و کابل فولادی ایجاد می کنند. تاندون یا مفتول از کشیده شدن فولاد کربنی ایجاد می شود. قطر این تاندون ها عموما 3-7 میلیمتر است و می توانند با مقطع دایره ای، به صورت موج دار یا دندانه دار باشند تا قدرت اتصال آن ها به بتن بیشتر شود. همچنین تاندون می تواند به صورت استرند باشد. استرند در واقع از یک مفتول به عنوان هسته و 6 مفتول دیگر که به صورت 6 ضلعی هسته را احاطه کرده اند تشکیل شده است و در مجموع یک استرند هفت مفتولی را ایجاد می کند. به این مدل استرند ، مونو استرند می گویند. از انواع دیگر استرند می توان به نوع 19 مفتولی یا 37 مفتولی آن اشاره کرد که آنها را در شکل می بینید.

نحوه قرار گیری و پیچش مفتول ها از فاکتورهای مهم در میزان مقاومت استرند در بتن هستند و برای استرندهای با بیش از 7 مفتول به صورت زیر می باشد :

1- پیچش مفتول ها با خواب یکسان و به یک اندازه (Unilay concentric)

• پیچش لایه ها به یک سمت است
• اندازه پیچش لایه ها یکسان است
• پیچش در یک مرحله انجام می گیرد
• مقطع استرند شبیه شش ضلعی است

2- پیچش مفتول ها با خواب یکسان و به اندازه متفاوت (Unidirectional concentric)

• پیچش لایه ها به یک سمت است
• اندازه پیچش لایه ها متفاوت است
• پیچش در دو مرحله انجام می گیرد
• مقطع استرند گردتر است.

3- پیچش مفتول ها با خواب برعکس به یک اندازه Equilay concentric (reversed lay stranding or SZ stranding)

• پیچش لایه ها به دو سمت مخالف است
• اندازه پیچش لایه ها یکسان است
• پیچش در دو مرحله صورت می پذیرد
• مقطع استرند تقریبا گرد است

4- پیچش مفتول ها با خواب برعکس به اندازه متفاوت (Conventional concentric)

• پیچش لایه ها به دو سمت مخالف است
• اندازه پیچش لایه ها یکسان نیست
• پیچش در دو مرحله صورت می پذیرد
• مقطع استرند تقریبا گرد است

برای ایجاد مقاومت بیشتر، استرندها نیز می توانند به صورت دسته ای کنار یکدیگر قرار داده شوند و کابل استرندی را ایجاد کنند.

دال بتنی پیش تنیده بر اساس زمان کشیدن میلگرد یا تاندون به دو نوع پیش تنیده پیش کشیده و پیش تنیده پس کشیده تقسیم می گردد.

دال بتنی پیش تنیده پیش کشیده

سنگدال بتنی پیش تنیده پیش کشیده، دال پیش تنیده

در این نوع دال بتنی که زیر مجموعه دال بتنی پیش تنیده است، مانند شکل تاندون ها پیش از ریختن خمیر بتن در قالب توسط جک های هیدرولیک موجود در دو انتهای قالب کشیده می شوند. سپس بتن ریزی صورت می پذیرد. بتن با سفت شدن، دچار جمع شدگی می شود و به تاندون ها سفت می چسبد. پس از اینکه بتن به استحکام مورد نظر رسید اتصال بین تاندون با جک های انتهایی حذف می شود و نیروی پیش تنیدگی از میلگردها به بتن منتقل می شود. از آنجایی که در این نوع دال بتنی انجام فرآیند کشیدگی تاندون ها پیش از بتن ریزی صورت می گیرد با نام دال بتنی پیش کشیده شناخته می شود و به صورت پیش ساخته تولید می گردد.

گاهی اندازه قالب های پیش تنیدگی چندین برابر اندازه قطعات دال بتنی است و از این رو می توان تعداد زیادی قطعه دال بتنی پیش تنیده پیش کشیده را به طور همزمان تولید کرد. برای اینکار در طول قطعه بتنی جدا کننده هایی در محل های دلخواه قرار داده می شود. این جدا کننده ها پس از کیورینگ بتن برداشته می شوند و تاندون بین قطعات بریده می شود. در صورت تولید دال بتنی به این روش قدرت جک های انتهایی فاکتور بسیار مهمی محسوب می شود.

از دیگر فاکتورهای مهم در این فرآیند، قدرت چسبندگی و اتصال تاندون به بتن است که به جنس و نوع تاندون بستگی دارد. هرچه قدرت اتصال تاندون به بتن بیشتر باشد مدت زمان خارج کردن بتن از قالب کوتاه تر می شود و این خود باعث صرفه جویی در وقت می گردد.

تاندون های دال بتنی پیش کشیده که معمولا از نوع مونو استرند هستند به صورت مستقیم و بدون انحنا درون قطعات دال بتنی قرار می گیرند اما اگر نیاز باشد به آنها پیچ و تاب داده شود از قطعاتی بین دو گیره و در طول تاندون استفاده می شود که باعث انحراف تاندون از مسیر مستقیم خود می شود. از تاندون های مستقیم در دال بتنی با هسته توخالی و دال بتنی تخت پیش ساخته استفاده می شود در حالی که بتن با تاندون های دارای انحنا در ساخت پل ها کاربرد دارد.

کاربرد و موارد استفاده دال بتنی پیش تنیده پیش کشیده:

• سقف ساختمان و کانال های آب
• عریض سازی معابر
• ساخت بالکن
• ساخت فونداسیون
• استفاده در سقف طبقات
• کف سازی در مکان های ترافیکی
• پوشش کانال و نهرهای آب در فضای سبز و پیاده روها‎
• سکوی و جایگاه نشیمن
• استفاده در پل ها (پریدال)‏

دال بتنی پیش تنیده پس کشیده

سنگدال بتنی پیش تنیده پس کشیده، دال بتنیپس کشیده

برای تولید این نوع دال بتنی که زیر مجموعه دال بتنی پیش تنیده است ابتدا تاندون ها درون قالب های بزرگ قرار می گیرند و سپس خمیر بتن درون قالب ها ریخته می شود وقتی بتن کمی سفت شد تاندون ها کشیده می شوند. از آنجایی که عملیات کشیدن تاندون ها پس از ریختن بتن درون قالب صورت می گیرد به آن دال بتنی پیش تنیدهپس کشیده می گویند. دال پیش تنیده پس کشیده را با نام دال پس تنیده نیز می شناسند.دال بتنی پس کشیده در گروه دال های درجا قرار می گیرد چرا که گاهی نیاز است تا بتن ریزی و عملیات کشیدن تاندون ها پس از قرار گیری سایر عناصر ساخت و ساز در محیط صورت گیرد یا نیاز است تا قطعات پیش ساخته بتنی در محل تولید به یکدیگر متصل شوند و یک واحد یکپارچه مقاوم را بسازند.

در تولید این نوع دال بتنی از ارتباط مستقیم تاندون و میلگرد با بتن توسط یک غلاف یا لوله انعطاف پذیر محافظ جلوگیری به عمل می آید. بر این اساس بتن پس تنیده به دو نوع unbonded و bonded تقسیم می شود.

دال بتنی پس تنیده چسبنده | bonded post-tensioning

در این نوع بتن پس تنیده قبل از بتن ریزی لوله هایی از جنس پلاستیک، یا فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم ( فلزات ضد زنگ) درون قالب قرار می دهند و استرندها را به صورت دسته ای از درون آنها عبور می دهند. گیره های انتهایی در این نوع از بتن بزرگتر و ادوات ساخت این بتن پیچیده تر هستند. پس از بتن ریزی و کشیدن استرندها، دوغاب با فشار زیاد به درون لوله ها پمپ می شود. این کار به سه دلیل صورت می گیرد :

• جلوگیری از زنگ زدگی تاندون ها
• ثابت کردن دائمی تاندون های تنیده شده درون بتن
• تقویت کردن بتن از نظر ساختاری

دلیل ذکر شده دوم بزرگترین تفاوت این نوع بتن با بتن قبلی است چرا که پس از خشک شدن دوغاب دیگر امکان تنظیم کشش تاندون ها وجود ندارد و تاندونها برای همیشه در جای خود ثابت می مانند.

تعداد استرندهای درون یک تاندون به کاربری بتن برمی گردد. هرچه تعداد تاندون ها بیشتر باشد بتن حاصله مقاومت بیشتری خواهد داشت. این تعداد از 6 استرند در هر تاندون برای خانه سازی تا 91 استرند در هر تاندون برای سد سازی متفاوت است. اگر تاندون از جنس میلگرد باشد تنها از یک میلگرد برای هر تاندون استفاده می شود.

در این نوع از بتن پس تنیده گیره ها تنها در یک سمت قرار دارند و تاندون ها از یک سمت کشیده می شوند. پس از اتمام دوغاب ریزی برای جلوگیری از زنگ زدگی و محکم کردن تاندونها، روی آنها بتن ریخته می شود.

از جمله کاربرد های این نوع روش تولید در ساخت خانه هایی است که خاک آنها به صورت فصلی دچار انبساط و انقباض می شود. در این حالت از یک دال بتنی مونولیتیک پس تنیده ( منظور دالی که بتن آن یکباره ریخته شده و کف یکپارچه ای را ایجاد می کند) برای کف ساختمان استفاده می شود تا تمام نیروهای ناشی از انبساط فصلی خاک فونداسیون را خنثی کند.

دال بتنی پس تنیده غیر چسبنده | unbonded post-tensioning

در این نوع دال بتنی از میلگرد یا مونو استرند هایی استفاده می شود که توسط گریس ضد زنگ بر پایه لیتیوم پوشیده شده اند و روی آنها یک غلاف پلاستیکی کشیده شده است. سپس تاندون ها به گیره های انتهایی در دو سمت متصل می شوند. پس از سفت شدن بتن و کشیده شدن تاندونها، گیره های انتهایی تا پایان عمر بتن نیرویی را در جهت مخالف به بتن وارد می کنند. در این حالت تاندون های درون بتن حتی پس از گذر زمان نیز قابلیت سفت یا شل شدن را دارند. از این نوع بتن پس تنیده در ساخت دال سقف و کف استفاده می شود.

از معایب unbonded post-tensioning می توان به این موضوع اشاره کرد که تاندون موجود در این روش می تواند در هنگام تعمیرات بتن خود را از استرس رها کند و دچار ترکیدگی شود.

مزایای دال بتنی پس تنیده غیر چسبنده

• می توان میزان کشش هر تاندون را با توجه به شرایط به طور جداگانه تنظیم کرد
• عملیات دوغاب ریزی حذف می گردد
• می توان قبل از اقدام به تعمیر کشش تاندون ها را از بین برد.

انواع دال بتنی از نظر طراحی

انواع طراحی سنگدال بتنی

دال بتنی با کاربردهای مختلف دارای طراحی های متفاوتی است که توسط کارشناسان زبده صورت می گیرد. اگر بخواهیم دال ها را بر اساس طراحی آنها دسته بندی کنیم می توانیم آنها را به دسته های دال روی زمین، دال آویخته، دال زیر سری تقسیم کنیم . به علاوه می توان دال بتنی را از نظر جهت انتقال بار به صورت یک طرفه یا دوطرفه طراحی کرد. در ادامه مقاله با هر یک از این دسته ها بیشتر آشنا می شویم:

دال بتنی یک طرفه

سنگدال یک طرفه، دال یک طرفه ، اسلب بتنی یک طرفه

اگر نسبت طول به عرض چشمه دال بزرگتر یا مساوی 2 باشد بیشتر بار در امتداد دهانه کوتاه تر دال (عرض دال) حمل شده و به تیرها منتقل می شود. در چنین حالتی حتی با وجود تیرهای تکیه گاهی در چهار طرف دال بتنی، رفتار دال یک طرفه خواهد بود. از آنجایی که قرار است تمام بار در جهت عرضی دال به تیر ها منتقل شود میلگردهایی عمود بر تیرها نیازند تا بتوانند بار را به تیرها منتقل کنند. همچنین آرماتورهایی موازی با تیرها نیز به منظور یکپارچگی و مقابله با ترک های ناشی از حرارت و جمع شدگی باید در دال بتنی قرار داده شوند.

عموما طراحی دال بتنی موج دار و دندانه دار به صورت یک طرفه می باشد که با آنها در ادامه مقاله آشنا خواهیم شد. اگر دال بتنی غیر مسلح فقط از دو سمت تکیه گاه داشته باشد یکطرفه محسوب می شود. قدرت دال بتنی یک طرفه عموما از دال دوطرفه کمتر است اما ممکن است دال بتنی یکطرفه مسلح از دال بتنی دوطرفه غیر مسلح قوی تر باشد. همچنین از مزایای دال بتنی یک طرفه این است که نسبت به دال های دوطرفه سبک تر و ارزان تر است.

از این نوع دال بتنی بیشتر برای دهانه های 3 تا 6 متر و بار زنده 3 تا 5 کیلو نیوتن بر متر مربع استفاده می شود. طراحی دال بتنی یک طرفه بسیار سخت است و نیاز به دقت بالایی دارد. از دال بتنی یک طرفه در طراحی ساختمان هایی استفاده می شود که قصد انتقال بار به یک سمت مشخص را داشته باشند مانند ساختمان های مقاوم در برابر زلزله.

دال بتنی دو طرفه

سنگدال دو طرفه ، دال دو طرفه ، اسلب بتنی دو طرفه

اگر نسبت طول به عرض چشمه دال بتنی کمتر از 2 باشد بار در امتداد هر دو دهانه به تیرها منتقل خواهد شد. در دال های دو طرفه عموما تیرهای تکیه گاهی در چهار طرف دال بتنی وجود دارند و آرماتور های خمشی در هر دو جهت به صورت عمود بر هم قرار داده می شوند. این ساختار باعث می شود که دال بتنی دو طرفه یک دال با تحمل وزن و مقاومت بالاتری باشد و برای دهانه های بزرگتر از 6 تا 9 متر و نیز تحمل وزن 3 تا 6 کیلو نیوتن بر متر مربع مناسب باشد. دال بتنی دو طرفه به دلیل وجود تیرچه های عمیق نیاز کمتری به فولاد و بتن دارد اما سنگین تر است و قالب بندی آن هزینه بیشتری دربردارد.

نکته : اگر طبق آنچه که گفته شد انواع دال های بتنی نظیر مجوف، تخت و غیره به گونه ای ساخته شوند که نسبت طول به عرض چشمه آنها بیشتر از 2 باشد در دسته دال بتنی یکطرفه قرار می گیرند و دال بتنی با این ویژگی حتی اگر در چهار طرف دارای تکیه گاه باشد رفتار یک طرفه خواهد داشت . بنابراین سایر دسته بندی های موجود در فضای مجازی که به قطعیت این نوع دال ها را در دسته دوطرفه و یا یک طرفه قرار می دهند اشتباه است.

دال بتنی روی زمین

دال زمینی ، سنگدال بتنی روی زمین

این نوع دال بتنی بیشتر برای کف ساختمان های مسکونی یا بعضا تجاری استفاده می شود. دال بتنی روی زمین از نظر اقتصادی برای استفاده روی خاک هایی که انبساط و انقباض کمی دارند بسیار مناسب است.

برای طراحی دال روی زمین، نوع خاک فاکتور بسیار مهمی است. اگر دال روی زمین روی خاک رسی ساخته شود به دلیل انبساط و انقباض خاک رس به زودی ترک می خورد و ممکن است باعث فرو ریختن اجزای متصل به آن مانند دیوارها شود. همچنین صاف کردن سطح زمین قبل از بتن ریزی یک گام بسیار مهم به شمار می رود. چرا که زمین شیب دار باعث می شود بتن به صورت نامیزان به عمل آید و دارای برآمدگی و فرورفتگی گردد. اگر اسلب بتنی را روی پایه های بتنی بنا کنیم اهمیت صاف کردن زمین کمرنگ تر می شود .

از آنجایی که دال بتنی روی زمین را فقط به صورت درجا تولید می کنند، کنترل شرایط تولید و کیورینگ بتن کمی سخت است اما معمولا از نایلون یا ترکیبات مایع برای کنترل کیورینگ بتن استفاده می شود.

دال روی زمین معمولا به صورت مسلح با میلگرد ساخته می شود اما برای جاده سازی می توان از نوع غیر مسلح آن نیز استفاده کرد البته به شرطی که به طور مهندسی شده ای تولید گردد.

دال بتنی آویخته

سنگدال آویخته ، سنگدال سقف ، دال سقف ، دال آویخته، اسلب آویخته

دال آویخته به دال بتنی ای گفته می شود که برای سقف به کار می رود و یک سمت آن تخت و سمت دیگر دارای برآمدگی و فرورفتگی است. برای بهتر شدن نسبت قدرت به وزن دال بتنی آویخته برای آن طراحی های مختلفی را در نظر می گیرند که عبارت است از دال بتنی موج دار، دال بتنی دندانه دار و دال بتنی وافل یا دال بتنی مشبک . در ادامه مقاله با تعریف این نوع دال ها آشنا خواهیم شد.

دال بتنی غیر مسلح زیر سری

سنگدال زیر سری ، اسلب زیر سری ، دال زیر سری

از انواع دال های بتنی غیر مسلح می باشد و از دال بتنی آویخته و یا روی زمین نازک تر است (50 تا 150 میلیمتر). از این نوع دال بتنی به دلیل ارزانتر بودن برای مکان های پست مانند زیرزمین، زیر پله، راهرو، پیاده رو و یا برای مسطح کردن سطح زمین استفاده می شود. به طور کلی از دال بتنی زیر سری برای زیرسازی کف ها استفاده می شود.

معرفی دیگر دال بتنی در صنعت ساختمان و عمران

دال های بتنی مسلح ، غیر مسلح، یک طرفه، دوطرفه، آویخته یا روی زمین انواع مختلفی دارند که با نام های مختلفی نیز شناخته می شوند. در ادامه مقاله با برخی از آنها آشنا می شویم .

دال تخت بتنی بدون تیر

سنگدال تخت بتنی ، دال تخت ، اسلب بتنی تخت

دال تخت بتنی بدون تیر ساده ترین نوع دال تخت است. این نوع دال بتنی اصولا یک صفحه بتنی با ضخامت یکنواخت است که مستقیما روی ستون های ساختمان یا دیوارهای برشی قرار می گیرد. بار وارد شده روی این نوع دال بتنی به گوشه ها و ستونها منتقل می شود. از مزایای آن هزینه کمتر تولید و صاف و یکدست بودن آن است که باعث می شود ارتفاع آزاد طبقات بیشتر شود. اما از معایب آن این است که در اثر وزن زیاد دچار خیز( تغییر شکل و انحنا در وسط دال ) و ترک خوردگی می شود. از طرفی این ایراد را می توان با افزایش ضخامت دال بتنی تا حدود زیادی برطرف کرد اما همین افزایش ضخامت دال باعث افزایش بار مرده ساختمان خواهد شد. از این رو مجوز استفاده از دال تخت بتنی بدون تیر فقط برای ساختمان های مسکونی سه طبقه یا کوتاه تر از 10 متر و برای دهانه های کمتر از 6 متر داده می شود و در صورت افزایش طبقات باید از دیوارهای برشی بهره برد.

دال تخت قارچی

دال بتنی تخت قارچی ، سنگدال تخت قارچی ، اسلب تخت قارچی

برای اتصال دال بتنی به تکیه گاه برش هایی در نزدیکی محل تکیه گاه روی دال ایجاد می شود. اگر به این برش ها رسیدگی نشود و دال بتنی در این محل ها تقویت نگردد، و دال در معرض بار زیاد قرار گیرد یا دهانه دال بزرگ باشد امکان ترک و شکست دال در اثر این برش ها زیاد است. به این نوع برش در دال بتنی برش منگنه ای یا پانچی می گویند.

وجود آرماتور های برشی به تنهایی نمی تواند باعث رفع مشکل شود و افزایش ضخامت دال بتنی باعث افزایش چشمگیر بار مرده ساختمان خواهد شد. در این حالت تقویت دال بتنی به صورت موضعی و در قسمت ستون ها منطقی ترین راه حل ممکن است. برای این کار می توان ضخامت دال را در قسمت ستون افزایش داد که در این صورت به زائده ایجاد شده کتیبه گفته می شود. کتیبه علاوه بر کنترل پانچ دال، مقاومت خمشی آن را نیز افزایش می دهد. حالت دیگر این است که ابعاد ستون در قسمت انتهایی بیشتر شود که در این حالت به قسمت دارای ضخامت بیشتر سرستون گفته می شود که تنها برای کنترل پانچ به کار می رود. لازم به ذکر است که با توجه به میزان بار وارده به دال بتنی می توان از یکی از این دو حالت به تنهایی و یا هر دو باهم استفاده کرد. این کار علاوه بر بالا بردن ظرفیت برشی دال بتنی باعث کاهش خیز دال بتنی نیز خواهد شد. اگر سر ستون به صورت مخروطی ایجاد شود به این نوع دال تخت دال تخت قارچی می گویند.

دال تخت بتنی با تیر یا سیستم تیر - دال

سنگدال بتنی تخت با تیر ، اسلب بتنی تخت دو طرفه ، دال تخت دو طرفه

همانطور که در شکل می بینید دال بتنی دوطرفه تیر دار در چهار طرف توسط تیر ها حمایت می شود . این تیرها در حد واصل ستون ها قرار دارند و از خیز سقف در وسط دهانه به میزان زیادی جلوگیری می کنند به این دلیل این نوع دال بتنی می تواند بارهای جانبی را بهتر تحمل کند و برای دهانه های بزرگ تر و نیز ارتفاع بیشتر مناسب است. به دلیل حمایت تیرها از دال اغلب برش پانچ مشاهده نمی شود و به همین دلیل در دال تخت بتنی با تیر از کتیبه و سرستون استفاده نمی شود. به دلیل نحوه قرارگیری تیرها نوع قاب دال خمشی است(مجموعه ای از تیرها و ستونها که به وسیله اتصالات صلب به یکدیگر وصل شده اند و مقاومت سازه را بالا می برند) و استفاده از دال تا ارتفاع 10 متر مشکلی ایجاد نمی کند . در صورت بالاتر رفتن ارتفاع می توان از تیرهای فرعی برای حمایت بیشتر در هر دهانه استفاده کرد.

دال بتنی موج دار یا سقف عرشه فولادی

سنگدال موج دار ، اسلب عرشه فولادی ، اسب موج دار

از جمله دال های بتنی آویخته است که در سقف به کار می رود. برای ساخت این نوع دال بتنی، بتن را در یک سینی فولادی موج دار می ریزند و به این کار اصطلاحا decking می گویند. این سینی فولادی از طرفی باعث استحکام بیشتر بتن می شود و از طرف دیگر از شکم انداختن بتن در اثر وزنش جلوگیری می کند. بخش های موج دار در این نوع دال فقط در یک جهت کشیده شده اند بنابراین این نوع دال بتنی، یک طرفه محسوب می شود